Nội dung chính
"Điểm yếu lớn nhất của bạn là gì?"
Ai trong chúng ta đều đã từng được hỏi câu hỏi phỏng vấn kinh điển này. Có lẽ bạn đang nghĩ đến câu trả lời “văn mẫu” đã được chuẩn bị sẵn: Bạn là người cầu toàn. Bạn quá chú trọng vào chi tiết. Bạn gặp khó khăn trong việc ngắt kết nối công việc sau giờ làm.
Đây là một câu hỏi khó. Nhưng trong những năm làm tư vấn CEO, Sanyin Siang đã phát hiện ra một câu hỏi còn khó hơn nhiều đối với các khách hàng của ông: “Điểm mạnh lớn nhất của bạn là gì?”
Từ các CEO doanh nghiệp lớn cho đến các MBA và sinh viên đại học, ông nhận thấy mọi người thường tập trung nhiều hơn vào việc xác định và khắc phục điểm yếu của mình hơn là ăn mừng những điểm mạnh. Kết quả là, hầu hết mọi người có ít cái nhìn sâu sắc về những gì họ giỏi hơn là những gì họ cần cải thiện.
Tại sao chúng ta lại thường xuyên chú trọng vào điểm yếu? Và có cách nào để bắt đầu khám phá và tập trung vào điểm mạnh của mình thay vì điểm yếu không?
Tại sao chúng ta thường tập trung vào điểm yếu?
Có nhiều lý do giải thích tại sao chúng ta thường nghĩ nhiều hơn về điểm yếu hơn là điểm mạnh:
1. Chúng ta đang sống trong một xã hội luôn "chỉnh sửa"
Từ khi còn nhỏ, nhiều người trong chúng ta đã được định hình để tập trung vào những lĩnh vực cần phát triển hơn là những thành tựu — từ cha mẹ, thầy cô và xã hội nói chung. Trong cuốn sách “Now, Discover Your Strengths”, Marcus Buckingham cho biết rằng khi một đứa trẻ về nhà với bảng điểm yếu trong môn khoa học nhưng xuất sắc trong môn đọc thì bố mẹ thường có xu hướng tập trung vào việc khắc phục điểm yếu hơn là phát huy điểm xuất sắc.
2. Chúng ta trải qua những định kiến tiêu cực
Một lý do khác liên quan đến tâm lý học được các nhà nghiên cứu tại Đại học Pennsylvania phát hiện và cho rằng chúng ta có định kiến tiêu cực — tức là, chúng ta đánh giá thông tin tiêu cực nhiều hơn thông tin tích cực. Điều này có thể là do một trải nghiệm trong quá khứ, dẫn đến hiện tại, nó khiến chúng ta đánh giá thấp thông tin tích cực, làm khó chúng ta trong việc coi trọng điểm mạnh của mình.
3. Chúng ta thường đánh giá thấp những điều mình dễ dàng làm được
Có một điều mà các nhà giáo dục, cố vấn và huấn luyện viên điều hành lâu năm nhận ra mọi người chỉ có cảm giác chung về những gì họ giỏi (những điểm mạnh chung) nhưng họ lại bỏ qua những tài năng và khả năng thực sự của mình (những điểm mạnh bẩm sinh). Khi bạn giỏi một việc gì đó một cách tự nhiên hoặc đã rèn luyện bản năng trong một khoảng thời gian dài, nó đến với bạn dễ dàng. Tuy nhiên, chúng ta thường đánh giá thấp những gì đến dễ dàng với mình, thay vì những thứ cần phải làm việc vất vả.
Vì chúng ta thường giả định sai rằng những gì dễ dàng với mình phải dễ dàng với mọi người, hoặc vì những điểm mạnh này rất cốt lõi đối với chúng ta nên chúng ta thường bỏ qua chúng.
Điểm mạnh chung và điểm mạnh bẩm sinh
Rõ ràng, nhiều người trong chúng ta — dù bằng bản năng hay kinh nghiệm — đã hình thành thói quen bỏ qua những gì chúng ta giỏi. Nhưng điều này có thể được học lại. Bước đầu tiên là hiểu sự khác biệt giữa điểm mạnh chung của bạn và điểm mạnh bẩm sinh của bạn.
Điểm mạnh chung là các năng lực và thường được thúc đẩy bởi các yếu tố bên ngoài. Hãy nghĩ về những kỹ năng bạn cần có cho công việc của mình (có thể là làm việc với bảng tính Excel) hoặc cuộc sống hàng ngày (có thể là thay tã cho em bé).
Ngược lại, điểm mạnh bẩm sinh là những điểm mạnh được thúc đẩy từ bên trong và có định hướng. Những điểm mạnh này là bản năng, phân biệt và làm cho bạn cảm thấy tràn đầy năng lượng. Vì chúng đến với bạn dễ dàng, bạn thậm chí có thể cảm thấy được thúc đẩy tự nhiên để làm chúng. Ví dụ, nếu có phần của một dự án bạn thường xuyên bắt đầu hoặc một nhiệm vụ bạn đặc biệt thích, điều đó có thể yêu cầu kỹ năng mà bạn bẩm sinh đã có.
Nói cách khác, những điểm mạnh bẩm sinh của bạn là những điều bạn làm một cách tự nhiên đến mức bạn không nhận thấy chúng, hoặc những điều bạn loại bỏ bằng cách nói, “Ôi, tôi sẽ làm điều đó miễn phí!” Nhưng khi bạn không nhận ra điểm mạnh bẩm sinh của mình, bạn cũng không thấy những gì làm bạn không thể thay thế. Khi điều đó xảy ra, bạn bỏ lỡ cơ hội để tận dụng những kỹ năng tuyệt vời nhất của mình theo cách có thể mang lại lợi ích cho công việc, đội nhóm và xã hội. Bạn cần hiểu những gì làm bạn nổi bật để sử dụng những kỹ năng đó để thực sự tỏa sáng trong vai trò của bạn.
Vậy làm thế nào để bạn đi tìm điểm mạnh bẩm sinh của mình?
Xác định điểm mạnh bẩm sinh của bạn
Vì hầu hết chúng ta thường bỏ qua điểm mạnh bẩm sinh của mình, chúng ta thường cần dữ liệu từ bên ngoài để giúp nhận ra chúng. Có một số cách để bắt đầu thu thập dữ liệu đó:
1. Hỏi ý kiến từ các cố vấn và đồng nghiệp tin cậy
Một nghiên cứu tại Princeton vào năm 2007 về “ảo giác tự suy ngẫm” cho thấy chúng ta rất kém trong việc nhìn nhận chính mình một cách rõ ràng. Chúng ta đặc biệt kém trong việc nhận ra cách hành động của chúng ta có thể bị cảm nhận, hiểu sai và có thể bị diễn giải sai.
Điểm mấu chốt là: Đôi khi chúng ta cần thu thập phản hồi, và nghe nhiều quan điểm khác nhau, để thấy bức tranh toàn cảnh. Trong trường hợp này, hỏi một cố vấn hoặc đồng nghiệp tin cậy về phản hồi có thể giúp bạn bước ra khỏi chính mình và có cái nhìn sâu sắc về điểm mạnh bẩm sinh của bạn. Các cố vấn có cái nhìn rất tổng quan về dữ liệu so sánh về bạn. Họ có thể thấy những gì khiến bạn khác biệt, ngay cả khi bạn không thấy điều đó.
Người mà bạn nói chuyện là người hiểu bạn và đã thấy bạn làm việc trong nhiều môi trường hoặc tình huống khác nhau. Họ có đủ căn cứ để kết luận, và bạn nên tin tưởng họ để chia sẻ quan sát của mình một cách trung thực. Phản hồi của họ cũng sẽ cung cấp cho bạn cảm giác sâu hơn về những gì họ đánh giá cao.
Một số câu hỏi hữu ích bạn có thể hỏi bao gồm:
- Điều gì khiến tôi trở thành một người đóng góp tốt cho các nhóm và dự án?
- Tôi phát huy điểm mạnh tốt nhất trong những tình huống nào?
- Khi làm việc cùng nhau, bạn nhận thấy điều gì khiến tôi khác biệt so với những gì người khác?
- Loại công việc nào tôi làm việc một cách hào hứng và tràn đầy năng lượng?
- Từ đầu tiên nào xuất hiện trong tâm trí bạn khi nghĩ về tôi hoặc công việc của tôi?
Bạn có thể cảm thấy khó chịu khi thực hiện điều này, nhưng nếu bạn cung cấp cho người khác bối cảnh — rằng bạn đang tìm cách hiểu rõ hơn về điểm mạnh của mình — những người quan tâm đến bạn và đầu tư vào sự thành công của bạn sẽ vui lòng giúp đỡ.
Trong cuộc trò chuyện, lắng nghe kỹ các câu trả lời của họ, và đặt các câu hỏi phụ để đào sâu vào các hành vi cụ thể. Ví dụ, bạn có thể nghĩ rằng bạn mạnh ở một lĩnh vực, nhưng cố vấn hoặc đồng nghiệp của bạn có thể có bằng chứng chứng minh bạn mạnh hơn ở một lĩnh vực khác.
2. Đặt mình vào những tình huống mới
Tôi thích sử dụng ngôn ngữ “kích hoạt” khi nói về điểm mạnh bẩm sinh: Một số điểm mạnh của bạn có thể không “kích hoạt” cho đến khi bạn ở trong tình huống đúng. Hãy thử thay đổi mọi thứ ở công việc bằng cách tham gia một cuộc họp với một nhóm khác hoặc làm việc trong một dự án liên phòng ban mà bạn cảm thấy hứng thú. Thông qua những cơ hội này, bạn có thể thấy mình tự nhiên nghiêng về các nhiệm vụ hoặc trách nhiệm nhất định — những việc bạn thích làm tự nguyện và có thể cung cấp “manh mối” về điểm mạnh bẩm sinh của bạn.
Tất nhiên, không chỉ những tình huống tích cực mới tiết lộ điểm mạnh. Đôi khi, bạn có thể không biết điểm mạnh bẩm sinh của mình cho đến khi bạn gặp khủng hoảng hoặc bị đặt dưới áp lực theo cách khiến bạn phải mở rộng vùng thoải mái và vận dụng các kỹ năng mới. Vì vậy, lần sau khi bạn được yêu cầu học một kỹ năng mới hoặc đảm nhận trách nhiệm mới trong vai trò của mình, hãy xem xét rằng — mặc dù có thể cảm thấy không thoải mái — điều đó cũng có thể là cơ hội để khám phá một điểm mạnh bẩm sinh mới.
3. Nhận thức về các định kiến của bạn
Nhà khoa học hành vi Troy Campbell đã nói rằng mọi người cần phải nhận thức rõ hơn về định kiến của mình. “Cách chúng ta đánh giá thế giới là cách chúng ta tin thế giới như vậy”, “và cách chúng ta hiểu mọi người thường qua lăng kính của chính chúng ta. Nếu chúng ta cảm thấy một cách nào đó, chúng ta có xu hướng dự đoán rằng người khác cũng cảm thấy như vậy.”
Định kiến Campbell nói đến cũng có thể khiến chúng ta soi chiếu điểm mạnh của mình lên người khác — và sau đó, khi họ không đạt tiêu chuẩn mà chúng ta đã đặt ra, chúng ta cảm thấy thất vọng.
Nếu bạn cố gắng nhận thức về định kiến này, và chú ý khi cảm thấy nó xuất hiện, bạn cũng có thể tăng cường nhận thức về điểm mạnh bẩm sinh của mình. Lần sau khi ai đó không thực hiện đúng theo mong đợi của bạn, hãy dừng lại và dành một chút thời gian để phản ánh. Hãy tự hỏi:
- Tại sao tôi lại cảm thấy khó chịu trong thời điểm này?
- Điều gì đang thúc đẩy mong đợi của tôi về kết quả của người khác?
- Tôi cảm thấy họ thiếu kỹ năng hoặc điểm mạnh nào?
- Tôi cảm thấy như vậy vì đó là kỹ năng hoặc điểm mạnh nên tôi làm dễ hơn?
Nếu ai đó mất nhiều thời gian hơn để hoàn thành một dự án hơn bạn nghĩ, chẳng hạn, có phải vì họ không giỏi quản lý thời gian — hay vì bạn có điểm mạnh bẩm sinh trong công việc họ đang làm?
Trong một thế giới khiến bạn phải ám ảnh về việc cải thiện bản thân, có lẽ bạn nên tạm thời quên đi những điểm yếu của mình. Chúng vẫn sẽ ở đó khi bạn trở lại với chúng. Thay vào đó, hãy làm điều cực đoan nhất bạn có thể: Xác định và phát triển những điểm mạnh bẩm sinh của bạn, và sau đó sử dụng chúng với mục đích.
By Sanyin Siang
